top of page

Ura naturan

Gaiaren aurkezpena

 

Lehenengo aurkeztun dugun gai honetan, uraren egoerak eta urak naturan hartzen duen lekua azaltzea dugu helburu.

 

Horretarako, gaia hiru zatitan banatuko dugu:

  1. Uraren egoerak eta aldaketak

  2. Ura naturan

  3. Uraren zikloa

 

Gaiaren atal bakoitzean, zuen aurrezagutzak pizteko galdera batzuk proposatzen dizkizuegu; jarraitzeko gure azalpen labur bat eskeiniko dizuegu, gaiaren inguruan gehiago ikasteko; eta azkenik, ariketa desberdinak izango dituzue ikasitakoa errepasatzeko.

Gaiaren aurkezpena

 

Lehenengo aurkeztun dugun gai honetan, uraren egoerak eta urak naturan hartzen duen lekua azaltzea dugu helburu.

 

Horretarako, gaia hiru zatitan banatuko dugu:

  1. Uraren egoerak eta aldaketak

  2. Ura naturan

  3. Uraren zikloa

 

Gaiaren atal bakoitzean, zuen aurrezagutzak pizteko galdera batzuk proposatzen dizkizuegu; jarraitzeko gure azalpen labur bat eskeiniko dizuegu, gaiaren inguruan gehiago ikasteko; eta azkenik, ariketa desberdinak izango dituzue ikasitakoa errepasatzeko.

1. gaia: Uraren egoerak eta aldaketak

 

Aurrezagutzak

 

Gaian murgildu aurretik, zuen aurrezagutzak pizteko galdera hauek proposatzen dizkizuegu. Banaka edo talde txikitan (2-3 pertsona) eztabaidatu galdera hauen inguruan:

  • Ura zein egoeretan egon daiteke?

  • Izotz zati bat eguzkitan jarriz gero, zer gertatuko da?

  • Lapiko batean ura sartzen badugu eta berotzen badugu, zer gertatuko da?

Azalpenak

 

Ura 3 egoera desberdinetan topa dezakegu: solido, likido eta gas egoeran hain zuzen ere.

Ura, egoera batetik beste batera alda daiteke; hau da, egoera-aldaketak gertatzen dira. Aldaketa hauek ura hozten edo berotzen denean gerta daitezke. Hauek dira egoera aldaketak:

 

  • URTZEA: izotza (ur solidoa) berotzen denean ur likido bihurtzen da

  • SOLIDOTZEA: ur likidoa hozten denean izotz (ur solido) bihurtzen da

  • IRAKITEA: ura berotzen denean da, 100º C-tan

  • LURRUNTZEA: ur likidoa berotzean ateratzen den ur-lurruna (gasa) da

  • KONDENTSAZIOA: ur-lurruna (gasa) hozten denean ur likidoa eratzen da

Ariketa praktikoa:

 

Uraren egoeren gaiarekin amaitzeko, jarraian agertzen direen bi ariketa hauek egin:

1. ariketa: uraren egoerak

2. ariketa: egoera aldaketak

2. gaia: Ura naturan

Aurrezagutzak

 

Uraren egoerak ezagutu ondoren, ura naturan non eta nola aurkitzen den azaldu nahi dizuegu. Horretarako, aurretik marrazki bat egitea proposatzen dizuegu. Hartu orri zuri bat eta bertan ura naturan kokatzen duzun leku guztiak marraztu.

 

Ondoren, talde txikitan (3-5 pertsona) alderatu zuen marrazkiak. Zein leku dituzue komunean? Zeintzuk ez? Lur azpian urik ba al dago? Itsasoko ura eta ibaietako ura berdina al da? Hitz egin zuen artean ea zein beste leku egon daitezkeen.

Azalpenak

 

Oraingo hontan, "Ura naturan" gaia azaltzeko bideo hau ikustea proposatzen dizuegu. Gehiago jakiteko prest zaudetenean egin klik hemen edo ondorengo argazkian, eta hasi!

Ariketa praktikoa:

 

Gaiarekin amaitzeko, hurrengo ariketa praktikoa egitea proposatzen dizuegu. Beraz, prest zaudenean, egin klik hemen eta zorte on!
 

3. gaia: Uraren zikloa

Aurrezagutzak

 

Azkenengo gai honetan murgildu aurretik, zuen aurrezagutzak pizteko galdera hauek proposatzen dizkizuegu. Banaka edo talde txikitan (2-3 pertsona) eztabaidatu galdera hauen inguruan:

 

  • Nola eratzen dira lainoak?

  • Hodeietako ura, nora joaten da? Eta mendietako elurra urtzen denean?

  • Zerk eragiten du euria?

  • Putzuetako ura nora joaten da?

 

Orain saiatu zure kabuz, zure ustez urak egiten duen bidea (edo zikloa) marrazten eta azaltzen

Azalpenak

 

Aurretik urak zuen ustez zein bide egiten duen marrazteko eta azaltzeko eskatu dizuegu. Orain marrazki eta azalpen labur batzuen bidez, urak naturan egiten duen bidea erakutsiko dizuegu. Beraz, egon adi eta ikasi!

 

URAREN ZIKLOA, urak planetan izaten dituen mugimendu guztien eta egoera aldaketa guztien multzoari deritzogu. Hauek dira urak jasatzen dituen aldaketak eta mugimenduak:

 

1) Zikloaren hasieran, itsasoetako eta ibaietako ura berotu eta LURRUNDU egiten da. Gorantz igotzen da lurrun hori eta KONDENTSATZERAKOAN HODEIAK eratzen dira, tantatxo txikiz osatuta.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2) Hodeietan dauden tantatxo horiek elkartu egiten dira, tanta handiagoak sortuz. Gero tanta horiek lurrera erortzen dira, EURI eran. Bidean tantak azkar-azkar hozten badira (tenperatura baxua dagoen lekuetan) TXINGORRA edota ELURRA sortzen dira.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3) Botatako euriarekin ERREKAK eta IBAIAK osatzen dira (errekak ibaietara doaz). Elurra eta txingorra urtzen direnean ere erreketara doaz.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4) Ibaietako ura ITSASORA joaten da, eta bertan berriz ere lurrundu egingo da; geroago hodeiak eratuz.

 

Beraz, ikus dezakegunez, uraren zikloa amaigabea da. Ondorengo argazkian ziklo osoa laburbilduta ikus dezakezue:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ariketa praktikoa:

 
Jarraian, uraren zikloarekin amaitzeko jarraian ariketa praktiko bat proposatzen dizuegu. Egin klik HEMEN eta ekin lanari!
 
bottom of page